Elif Şafak -İskəndər

 Türkiyənin məşhur qadın yazarlarından biri olan Elif Şafakın kitabını oxumağı çoxdan düşünürdüm. Əlimə aldığım ilk kitab isə “İskəndər” oldu. Nədənsə bu xanımın yazdığı bütün kitablar Türkiyədə böyük səs-küy yaradır. Təsəvvür edin, roman çapa getməmişdən qabaq, artıq Türkiyədəki kitab evlərindən 168 min kitab sifariş edilmişdi.

Kitab nəşr edildikdən sonra isə ətrafında çox söz-söhbət yaratdı. Bilməyənlər üçün deyim ki, kitabın üz qabığında gördüyünüz qadın yazıçının özü, Elif Şafakdır! Yazıçı kitabı yazdığı müddətdə, il yarım necə “İskəndər” olacağını, dünyanı gənc bir oğlanın, “İskəndərin gözüylə” görüb yazmağa çalışdığını qeyd edib.

Türkiyə mətbuatında isə kitabın üz qabıq şəklinin və sujet xəttinin oğurluq olduğu ilə bağlı bir çox xəbərlər çıxdı.  Kitabın üz qabığındakı şəkildə Elif Şafak kostyumunun rənginə qədər  kalssik musiqinin dahisi haqqında çəkilən 'Genius Within: The Inner Life of Gleen Gould'  sənədli filminin afişasından götürüb, olduğu gibi kopyalayıb deyirlər.

Kitabın sujet xətti isə  Zadie Smith-in ‘İnci Gibi Dişler’ romanına çox bənzəyir. Hətta cümlələrin quruluşuna qədər bənzərliklər çoxdur.

Elif Şafakın “İskəndər” romanı Fərat çayı sahillərindəki bir kürd kəndində yaşayan, sonra isə Londona qədər gedib çıxan kürd-türk əsilli bir ailənin faciəsini təsvir edir. Əsərdə 11 obrazın iştirakı ilə baş verən bir faciə - İskəndərin öz anasını qətlə yetirməsi təsvir edilmişdir. Romanın bölmələri ayrı-ayrı qəhrəmanların adları ilə adlandırılığından insanda çox böyük maraq yaradır və necə deyərlər kitab adamı özünə çəkir. Kitabın sujet xətti də çox axıcıdır. Roman sirlərlə doludur, elə bəlkə də buna görə maraqla oxuyub 2 günə bitirdiyim bir kitab oldu. Amma buna baxmayaraq, onu da deyim ki, kitabın sonu məni heç açmadı. Elə bil nəsə yarımçıq qaldı. Lap məşhur türk seriallarındakı kimi… Seriaılı o cür qəşənq çəkib gətirirlər, filanın amma korlayırlar. 

“İskenderi” almaq istəyənlərə ilk öncə onu deyim ki, kitabı qətiyyən azərbaycan dilində almayın. Çünki nəşriyyat bu kitabı çap edəndə ancaq öz mənfəətin güdüb. Keyfiyyətsiz, qopub tökülən ktab vərəqləri, bərbad tərcümə!

Kitab elə tərcümə edilib ki, nə türkcədir, nə azərbaycanca. Ortalığa çox qəribə bir dil çıxıb. “Yahşi Cazibe”dəki Cazibə yazıb elə bil kitabı….

Cümlədə qrammatik səhvlər də çoxdur. Cümlələr yarı-yarımçıqdır.

Elə birin misal çəkim, səhifə 413-də yazılıb ki, O söz-söhbətsiz bir yuva istəmirdi.

Bəlkə söz-söhbətli bir yuva istəmirdi, hörmətli tərcüməçi?! Tərcüməçiyə onu da demək istəyirəm ki, azərbaycan dilində qafatası deyilən bir söz yoxdur, kəllə tası var.

Mən kitabın türkcəsinə bir az baxdım, elə şeylər var ki, tərcüməçi kitabda onları heç qeyd etməyib. Çox güman ki, bundan sonra türk dilində olan kitabları bir də öz dilimizdə almaram.

 “Qanun” nəşriyyatının  kitabı tez tərcümə edib, bütün nəşriyyat evlərindən qabaq satışa çıxarsın deyədir məncə bütün bu nöqsanlar. Yenə də kitabın sonuna yaxın orfoqrafik səhvlər çox idi. 

Kitabın kağızı da çox keyfiyyətsizdir. Bəzi vərəqlər bir-birinə yapışmış haldadır. Kitabı oxuyub qurtardıqdan sonra isə ehtiyatlı olun ki, tikə-tikə olmuş kitab əlinizdə qalmasın. Necə ki mənim əlimdə qaldı və mən buna görə yenisin aldım. 

Kitabda səhifə 75-də İskəndərin təsvir etdiyi Hari Haudi posteri 

 Səhifə 360-da Yunusun qulaq asdığı ingilis pank rok qrupu "The Clashin"-in 1978-ci il tarixli  "Give'em  Enough Rope" albomu. 

İndi isə kitabdan seçdiklərim:

Hər zirvənin bir sonrakı mərhələsi eniş demək idi.

Bir oğlan uşağını kişi edəcək iki şey var dünyada! Unutma! Birincisi, qadının eşqidi. İkincisi də başqa bir adamın nifrəti.

Halbuki hünərli ustalar bilirdi ki, metalı sərtləşdirməyin yolu onu əvvəl alovda isitmək, sonra suya gömmək idi.

Kişilər üçün də eynidir. Eşqlə isitmək gərəkdi onları, nifrətlə sərtləşdirmək!

Namus qadının zirehidir. Zirehinizi itirsəniz, mis pul qədər dəyəriniz qalmaz, unutmayın.

Əzəldən bəri qadınlar  bədənlərini işlədərək kişiləri aldadırlar. Əvvəl bəkarətlərini işlədirlər. Sonra hamiləlik gəlir, uşaqlar doğulanda onlardan ərlərinə hiylə etmək üçün istifadə edirlər.

Başqalarının yanında özünü tərifləmək ayıbdır. Amma tək olanda, özünlə tənha qalanda hər zaman dəyərini bil və heç kimin səni əzməyinə icazə vermə!

Pis ata insanın boğazına ilişən sümük kimidi, nə tüpürüb ata bilərsən, nə də uda bilərsən. Necəsə qurtulsan belə, mütləq bir izi qalar. Kənardan baxanların görə bilmədiyi, amma sənin hər zaman hiss etdiyin bir şey.

İnsan təbiəti belədi, ən çox nifrət etdiyimiz ən çox sevdiklərimiz olur həmişə.

Belə bir qadın növü var, hər halda, günhakarlarla evlənib onları sevgiləri ilə müalicə etmək istəyən.

Həqiqətən yaxşılıq etmək deyil çoxunun dərdi, sadəcə cənnətə giriş  üçün xal yığmaq.

Əslində başıaşağı olan qadın yoxdu. Qadınlar iki yerə ayrılır, dəhşətli şəkildə dikbaş olanlarla dikbaş olduğu ilk başda görünməyənlər.

İnsanın imkanları nə qədər hüdudlu isə, şərəfinin hesabı da bir o qədər yüksək idi.

Bir kişinin yerişinin onun haqqında çox şey dediyinə inanardı – qüsurları, zəkası, cəsarəti addımlarından görünürdü.

İnsan ürəyi soba kimidi. İstilik əmələ gətirir, enerji yayırıq. Amma başqalarına şər yaxanda, onları qaralayanda, qeybət edəndə enerji itir. Ürəyimiz soyuyur.

 "Esma der ki uzun hikâye diye bir şey yok" dedi Yunus."Bir anlatmak istediğimiz hikâyeler var,bir de anlatmak istemediklerimiz."

"Bir erkeğin karakterini anlamak istiyorsan ona pat diye hamile olduğunu söyleyeceksin.En emin kişilik testi!"

Anneler ölünce hemen cennete gitmezler. Yeryüzünde biraz daha kalıp çocuklarına göz kulak olabilmek için Tanrı'dan özel izin alırlar. Fani ömürlerinde evlatlarıyla aralarında her ne geçmiş olursa olsun.

“Namus, kadınların bedenlerinde değil, zihninde aranmalı!”

Ən çox sevdiklərimizi incidirik! Sevdiklərimizi nahaq yerə incitməkdən çəkinmək üçün “İskəndər ” köməyinizə yetişə bilər!